Kapitalist sistem, üretim, dağıtım ve tüketimin özel mülkiyete dayandığı ve günümüzde yaygın olarak kullanılan bir ekonomik sistemdir. Özel mülkiyet ve serbest piyasa ilkelerine dayanmaktadır. Kapitalist sistemin tarihi yüzyıllara uzansa da kapitalizmin hala süregelen yapıcı ve yıkıcı tarafları olduğunu gösteren örnekler vardır. En önemli yararlarından biri üretimle birlikte ekonomik büyümeye teşvik etmesidir.
Kapitalizm, işletmelerde rekabete yer vererek yeni fikirler, teknolojiler ve ürünler yaratır. Bu rekabet, tüketicilere daha iyi ve uygun fiyatlı ürün sunulmasına fırsat verir. Bunun yanı sıra, kapitalizmin yıkıcı etkilerinden de söz edilebilir.
Sistem, kar amaçlı olmaya yönelik olduğu için işletmeler insan ihtiyaçlarını karşılayan üretimi durdurarak, pazaryerlerinin taleplerine uygun üretim yapabilir. Bu durum, halk dilinde algılanan kapitalizmin doğruluğunu kanıtlayarak yoksul insan temel ihtiyaç üretim fiyatını artırarak alım gücü ve tüketimini zorlaştırır.
İlginizi Çekebilir;
Kapitalizmin Temel Kökeni ve Tarihi Gelişim Süreci
Kapitalist sistem, kökeni insanlık kadar eskilere dayanan bir konudur. Ancak, modern kapitalizmin 16.yüzyılda Avrupa’da temelleri atılmıştır. Endüstride olan devrim ve kolonizasyon süreci modern kapitalizme geçişte önemli bir detay olmuştur. Endüstri devrimi, üretim sürecini değiştirerek maliyetlerde önemli ölçüde düşüşe sebep olur.
Ayrıca, fabrikaların kurulması da üretim sürecinin ölçeğini genişleterek yürütecek duruma getirmiştir. Kolonizasyon süreci ise, Avrupalı devletlerin dünya genelinde sömürge yaptığı ülkelerden elde ettiği emek ve hammaddeyi uygun maliyetli kullanarak sermaye birikimine hız kazandırır.
Kapitalizmin Temel Özellikleri ve İşleyiş Stratejisi
Kapitalist sistemin temel özelliği, özgür piyasa ekonomisine dayanarak ürün ve hizmet talebine göre bir piyasa ekonomisi yaratmaktır. Özel mülkiyet hakları, saygı temeline dayanır. Kişiler, kendi mülklerini işleterek başkalarına kiraya verebilir. Rekabet, farklı işletme ve yenilikçi ürünlerle seçim gücünün artması olarak meydana gelir.
Kar odaklı olan kapitalist işletmeler faaliyetlerini bu noktalara dikkat ederek gerçekleştirir. İnovasyona teşvik eder ve yeni fikir ve teknoloji gelişimine fayda sağlar. Gelir ve sermaye eşitsizliği ilkesi kar attırarak sermaye birikimine teşviği arttırır.
Kapitalist sistem, işleyişi serbest piyasa ekonomisinin etkisine bağlıdır. Bu sistemin temelinde, arz ve talep dengesi yatar. Artan talep doğrultusunda fiyat yükselir ve üretici daha fazla ürün elde etmek için harekete geçer. Bu durum ise, piyasa rekabetini artmasına sebep olur.
Özel mülkiyetin korunarak sermayenin serbest bir şekilde kullanılması kapitalizm ekonomisindeki temel noktadır. Bu sebeple, girişimcilik ve yenilikçilik sistemin önemli unsurları arasında bulunur. Sermayeyi büyütebilmek ve rekabete ayak uydurmak için yeni yollar bularak inovatif ürünler sunmak gerekir.
Kapitalizmin Yoksulluk, Gelir Eşitsizliği ve Sınıf Farklılıkları
Kapitalist sistemin sermayesi belirli bir toplumun kontrolü altındadır ve kar elde etmek amaçlı üretim gerçekleştirir. Belirli bir kesimi zenginleştirerek servet kazanmasına sistem, belirli bir kesimde ise gelir eşitsizliği yaratarak yoksullaşmaya sebep olur. İş gücü fiyatı serbest piyasa koşullarında belirlendiği için bu durum meydana gelir. İşçi ücretleri talep arz dengesinde belirlendiği için de ücretler sermayedarların kar hedefleriyle çatışma yaratarak işçi yoksulluğuna sebebiyet verir.
Kapitalist sistem, gelir eşitsizliğinin meydana gelmesinde rol oynar. Bir kesim, sermaye birikimi yaparken diğer kesim ise düşük ücretlerle çalışmak zorunda kalır. Bu durum gelir eşitsizliği yaratarak sınıf farklılığı kavramını ortaya çıkarır. Büyük sermayelere sahip kesim işçi sınıfına göre daha fazla güç ve kaynak sahibi olabilir. Bu kapitalist sistemin toplumsal sisteme dönüşmesine neden olur.
Kapitalist sistemin, yoksulluk, gelir eşitsizliği ve sınıf farklılıklarına neden olduğu düşünülse de bu sistem aynı zamanda dağıtılan zenginliğin toplumun geneline yayılmasını da sağlayabilir. Üretim verimliliğini arttırarak sermaye artışının sağlanması toplumun diğer kesimine dağıtılmasına olanak da verebilmektedir. Kapitalist sistem; yoksulluk, gelir eşitsizliği ve sınıf farklılığı sorunlarına neden olur. Sistemin düzeninin değişmesine neden olarak, biri diğerinden fazla kazanacak şekilde bir tutum oluşturur.