20.yüzyılın başlarında ortaya çıkan ve en merak edilen mizah türlerinden bir tanesi ofansif mizahtır. Toplumun birçok kesiminden bireyin kullandığı komedi araçlarından olan bu mizah türüne sosyal medyada da sıkça rastlanabilir. Dil, din, ırk ve pek çok konuda yapılan mizaha ofansif mizah denir.
Ofansif mizah, bazı kişiler tarafından kırıcı ve aşırı olarak değerlendirilebilir. Alay konusu olmaması gereken konuların bile sosyal medya üzerinden pek çok kişinin beğenisine sunulduğu görülmüştür. Aslında bu mizah türünün ortaya çıkması sosyal sınırlara ve toplumsal eşitsizliğe karşı bir eleştiridir.
Ne yazık ki insanlar bunu başka şekilde algılamış ve uygulamışlardır. 1960 yıllarında Lenny Bruce, 198o yılında Bill Hicks gibi pek çok komedyen ofansif mizahı kullanmıştır. Stand-up gösterilerinde vazgeçilmez olan mizah türünde olumsuz tepkilerle karşı karşıya kalınabilir. TDK “ofansif” kelimesini saldırı ya da karşı atak olarak anlamlandırır.
Fakat İngilizceden dilimize geçen kelime “offend” kelimesinden türer. İngilizcede bu kelimenin anlamı “gücendirmek” şekline sözlükte geçer. Komedyenler ve toplum tarafından yanlış algılanan ofansif mizah farklı şekillerde yapılır. İçeriği de bir nevi buna benzerdir. Kişinin cinsiyet, hastalığı, şahsi özellikleri gibi hassas konular ofansif olup mizah anlamı taşımaz.
Ofansif Mizah Nedir?
Mizah, şaka ne demek biraz bunu irdeleyelim. Olay ve durumların bizim beklentimizi karşılamayacak şekilde yani bizi hayrete düşürecek şekilde bitmesidir. Örneğin bir adamın yolda yürürken muz kabuğuna basıp düşmesi bizi güldürür. Çünkü yürüme durumunda ortaya çıkan düşme fiili beklenmeyendir. Ofansif kelimesi ise yukarıda bahsedildiği üzere gücendirmedir.
Saldırganlıkla aralarında fazla fark olmasa da amaç farklıdır. İfade özgürlüğü adı altında yapılan bu eleştiriler bazı kesimi rahatsız etmektedir. Yapılan araştırmalarda toplumun bir kısmının yanlış algılanan ofansif mizahı kullanarak ırkçılık gibi toplumu etkileyen olayların yumuşatılacağını söylemektedir. Fakat bazı kesim kişinin değerleri ve tercihleri üzerinden yapılan mizahın komik olmadığını hatta rahatsız edici olduğunu söylemektedir.
Günümüzde hala tartışma konusu olan ofansif mizah ahlak ve insan hakları yönünden farklı değerlendirmektedir. Peki, siyaset ofansif mizahtan nasibini alıyor mu? Evet. Mevcut düzene, siyasi partilere ve görüşler üzerinden yapılan mizahlarda bu türün içerisinde bulunur. Ofansif mizahı yapacakken aslında saldırgan bir tutum içerisine girilir.
Bu şakalar bazen sınırı aşarak şahıs üzerinden de ilerleyebilir. Bunun sonucunda toplumun tepkisi ortaya çıkar. Örneğin kadın cinayetleri üzerinden yapılan mizahlar (!) bunun normal olduğunu yansıtır. Hatta araştırmalar erkeklerin tecavüz, darp ve cinayet durumlarında ciddiyet algılarının zayıfladığını gösterir.
İlginizi Çekebilir;
Ofansif Mizaha Dair Örnekler
Ofansif mizahın ortaya çıkmasının ana sebepleri arasında politika yatar. Günümüzde de siyaset ofansif mizahın en çok yapıldığı konular arasında yer alır. Değerler üzerinden yapılan sözde şakaların toplulukları nasıl etkileyeceğini tahmin edebilmiş değiliz. Örneğin Alevi, Sünni gibi dini değerleri konu alan eleştiriler ofansif olup mizah olmayan türden.
Peki, ofansif mizahta gerçekten böyle mi? Ofansif mizah gücendirmeyi değil de bu beklentiyi kırmaktır. Örneğin siyasi bir konuda yapılacak ofansif mizahta komedyen bunu iki türlü yapar. Alınganlık oluşturacak espriyi konuyu anlattıktan sonra yaparak ya da bu konuyu alakasız bir yere bağlayarak mizahını tamamlar.
Sosyal medyada gördüğümüz kaba ve ağır eleştiriler ofansif mizah adı altında yapılsa da doğruluk payı bulunmaz. Unutmayın insanlar kelimeleri ve mizahı işine geldiği gibi anlayarak topluma lanse etmektedir. Bu yüzden toplum olarak okumalı araştırmalı ve eleştirmeliyiz. Aksi takdirde yanlış bildiğimiz pek çok doğrumuz olacaktır.